Cykl „Znane – nieznane” prezentuje kolejne, czwarte miejsce, tym razem prawdopodobnie dla większości całkowicie tajemnicze, zwracające istotną uwagę na problematykę ochrony obszarów niezurbanizowanych. Historia tego miejsca została opisana przez Aleksandrę Pitwor - studentkę III roku I stopnia kierunku Turystyka Historyczna i Dziedzictwo Kulturowe .
Grodzisko średniowieczne we wsi Mańkowice w województwie opolskim, to zdecydowanie dziedzictwo regionalne będące, nawet dla społeczności lokalnej, zwyczajną górką, nie posiadającą historycznej i archeologicznej wartości. Brak wrażliwości wobec otaczającej przestrzeni sprawił, że miejsce to było systematycznie dewastowane lub użytkowane w nieodpowiedni sposób.
Pierwsze badania powierzchniowe zostały przeprowadzone najprawdopodobniej w okresie międzywojennym, natomiast drugie sondażowe w 1958 r . Zabytek położony na cyplu, na północny-zachód od wsi, stanowi nic innego jak grodzisko o kolistym kształcie. Środkowa część obiektu to stożek u podstawy o średnicy ok. 40 m, u góry 10 m i wysokości 5 m. Nasyp ziemny otoczony jest widoczną do dziś fosą, bez śladów wału. Funkcjonowanie grodziska datuje się najprawdopodobniej od ok. XIII w., a źródła pisane wskazują na 1300 r., jako czas jego fundacji. Stan zachowania grodziska, pomimo znacznej deformacji stożka po stronie zachodniej (dokonanej w czasie II wojny światowej) oraz naruszenia jego górnej części, ocenia się na dobry. Podczas przeprowadzonych badań w warstwie kulturowej, na której leży nasyp odnaleziono wczesnośredniowieczne ułamki naczyń z czasów pomiędzy VIII a X w., natomiast w warstwie związanej z użytkowaniem grodu znaleziono kilkadziesiąt nieozdobionych ułamków naczyń cienkościennych obtaczanych i toczonych, kilka fragmentów kafli i przedmiotów z brązu .
Grodzisko w Mańkowicach zostało wpisane 7 lutego 1966 r. do rejestru zabytków Narodowego Instytutu Dziedzictwa, jako zabytek archeologiczny. Z obszaru obecnego powiatu nyskiego znanych jest ok. 30 grodzisk i zamków, z czego tylko 14 udało się zlokalizować. Muzeum Powiatowe w Nysie stworzyło edukacyjną wystawę planszową pt. „Grody i zamki ziemi nyskiej”. Jej otwarcie odbyło się 12 września 2009 r. Muzeum do dziś umożliwia bezpłatne wypożyczenie wystawy. Ekspozycja złożona jest z fotografii oraz informacji na temat najciekawszych obiektów średniowiecznego budownictwa obronnego z terenów ziemi nyskiej. Wśród obiektów znalazło się także grodzisko z Mańkowic, co świadczy o jego dużej wartości.
Nazywane przez tutejszych zwyczajnie „Hundckową górką” (od nazwiska wcześniejszego właściciela terenu) grodzisko stanowi cenne, warte zainteresowania miejsce. Dziedzictwo obszarów niezurbanizowanych, wymaga jednak ochrony przede wszystkim ze strony społeczności lokalnej, która powinna być informowana o walorach otaczającej przestrzeni tak, aby to zwykłe z pozoru miejsce, zaczęło funkcjonować w ludzkiej świadomości, jako miejsce niezwykłe.
Autorka tekstu i fotografii:
Aleksandra Pitwor
szkice z publikacji: Studia i materiały do osadnictwa Opolszczyzny wczesnośredniowiecznej.
Źródła:
Kaźmierczyk J., Macewicz K., Wuszkan S., Studia i materiały do osadnictwa Opolszczyzny wczesnośredniowiecznej, Opole 1977, s 284-287.
Grody i zamki ziemi nyskiej, http://www.muzeum.nysa.pl/web.n4?go=347, (dostęp: 21. 06.2020).
Wieś Mańkowice w liczbach, https://www.polskawliczbach.pl/wies_Mankowice, (dostęp: 21.06.2020).
